کوروش بزرگ، نماد و هویت تاریخی ماست
تاریخ انتشار: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۰۶۰۷۵
عصر ایران- دکتر ژاله آموزگار، استاد دانشگاه و استورهشناس، در نشست تخصصی «کوروش هخامنشی از افسانه تا واقعیت»؛ در پرتو اسناد و مدارک باستانشناسی که از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری موزهی ملی، پسین یکشنبه 7 آبانماه 1402 خورشیدی برگزار شد سخن گفت. عنوان سخنرانی او «کوروش، در فراسوی زمان و مکان» نام داشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
آموزگار در آغاز سخنانش به اشاره به این که: «به احترام کوروش، شخصیتی که نماد و هویت تاریخی ما بوده و هست و امروز را بدو اختصاص دادهاند، اینجا هستم»، گفت: «در تاریخ جهان، شخصیتهایی هستند که نمیتون آنها را زادهی روز و ماه و سال ویژهای دانست.
آنها اگرچه از دل تاریخ بیرون میآیند و زمینی هستند، اما به دلایلی، فرامکانی میشوند و مردم آرمانهای سرخوردهی خود را در وجودشان مییابند. به گمان من، کوروش در نگاه ایرانیان چنین جایگاهی یافته است.»
آموزگار سپس افزود: «دورهی هخامنشی در حافظهی تاریخی و روایی ایرانیان همیشه برجستگی ویژهای داشته است. کوروش در فراز برترین شاهان این سلسله جای دارد.
در حالی که تاریخ برای داریوش بزرگ که در قانونمندی و روش فرمانروایی الگویی برای اداره کشورها بود، نتوانسته است چنین جایگاهی را فراهم آورد. کوروش از پیکرهی یک زمامدار بیرون آمده است، اوج گرفته و به نمادی پدرانه درآمده است. در کتابهای تاریخ، دوران فرمانروایی او را از 559 تا 529 پیش از میلاد دانسته اند. در تبارشناسی سلسلهی هخامنشی نیز او به هخامنش (نیای هخامنشیان) پیوند مییابد، اما کوروشی که در ذهنهای ما جا گرفته ورای این شخصیت تاریخی است.»
به سخن آموزگار، اغلب پیرامون شخصیتهای تاریخی را هالهای از افسانه میپوشاند و شخصیت تاریخیشان کمرنگ میشود. این موضوع دربارهی کوروش هم پیش آمده است. همه با روایتهای جذاب زندگی او، آشنا هستیم و خواب پدربزرگ مادری او، آستیاگ، را به یاد داریم. فراموش نکنیم خواب دیدن و از راه خواب به حقایقی دست یافتن، بُنمایهی روایتهای کهن است و راهیابی به دنیای فراسوی دیگر.
آموزگار سپس افزود: «روایت دیگر در زندگی کورش که مورد توجه قرار میگیرد، دور شدن او از زندگی درباری و پروش در محیط شبانی است. این سرگذشت، ما را به یاد بسیاری از داستانهای استورهای یونان و نیز شاهنامه میاندازد که به باور پژوهشگران بازماندهای از داستانهای بسیار کهن هندوآریایی است.»
این سخنران افزود: «کوروش نسب دوسویه دارد: هم از پادشاهان ماد است و هم زمامداران پارس. زمامداری موفق است، کشورگشایی میکند و در باختر و خاور به پیروزیهایی دست مییابد، اما آیا به سبب این پیروزیهاست که چنین شخصیتی مییابد؟ به نظر من، نه. چون فاتحان بزرگی بودند که خوشنامی کوروش را نداشتند. او در تاریخنگاری غرب به صورت فرمانروایی بزرگ شناسنده میشود، تاریخنگاران کوروش را ستودهاند و او را بزرگ و فرمانروا نامیدهاند.»
آموزگار دربارهی رفتار انساندوستانهی کوروش بزرگ گفت: «فراموش نکنیم در روزگاری که خونریزی و پافشاری در تحمیل باورها، شیوهی پادشاهان بوده است، کوروش به گواهی اسناد تاریخی، از خونریزی پرهیز کرد و با اسیران خوش رفتار بود و باورهایش را به مغلوبان تحمیل نکرد. روش او احترام به عقاید اقوام مغلوب بود، نیایشگاههای آنان را پاس میداشت و حتا به سپاهیان خویش سفارش میکرد که با سلاح وارد نیایشگاهها نشوند.»
سپس با اشاره به استوانهی کوروش افزود: «استوانهی کوروش با تاریخ و افسانه آمیخته است. گروهی آن را منشور حقوق بشر دانستهاند؛ شاید به این دلیل که کهنترین سند کتبی از دادگستری و آزاداندیشی نسبت به دگراندیشان است. رفتار دادمنشانهی کوروش در کشورگشایی را باید با رفتار فرمانروایان همروزگار او سنجید.
شاهان آشور که همدورهی او بودند از سر بریدن اسیران و اقوام مغلوب، از سوزاندن اسیران، چشم درآوردن و گوش بریدن سخن میگویند. اما در استوانهی کوروش نه فرمانی به غارت دیده میشود و نه از سربریدن و چشم درآوردن خبری است. سخن او ساختن است و فراخواندن راندهشدگان و بازسازی معابد ویران شده.»
آموزگار در پایان گفت: «در استوانهی کوروش تاریخ و افسانه درهم میآمیزد. فتح بابل رویدادی تاریخی است اما در استوانه نقش مردوک، خدای بابلیها، برجسته است. چون اوست که مشروعیت زمینی را با دنیای فراسو پیوند میدهد. مردوک به کوروش و آمدن او به بابل مشروعیت میبخشد. کوروش را یاری کرد که بدون خونریزی بر بابل چیره شود.
بجز مردوک، نام خدایان دیگری هم آمده است که کوروش را ستودهاند. رفتار کوروش مردوک را شاد میکند. اینگونه میشود که کوروش تاریخی به استورهای تبدیل میشود که با کیخسرو شاهنامه همسانی مییابد. همچنانکه کیخسرو در حماسهی ما شاهی آرمانی است، کوروش نیز در پهنهی تاریخ ما به زمامداری آرمانی تبدیل میشود، ورای زمان و ورای مکان.»
منبع:امرداد
کانال عصر ایران در تلگراممنبع: عصر ایران
کلیدواژه: کوروش تاریخ استوانه ی کوروش ی تاریخ
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۰۶۰۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
انتقاد از سریال «حشاشین» به رسانههای عرب زبان رسید
به گزارش «تابناک» به نقل از هنر آنلاین، این سریال روایتی حول محور یکی از مرموزترین افراد تاریخ بشر تحت عنوان حسن صباح که شاید بتوان او را پایهگذار نخستین سازمان اطلاعاتی تاریخ به شمار آورد را روایت میکند که پایگاه اصلی و نمادین آنها در قلعه الموت قرار داشت و اقداماتی انجام داد که برای قرنها منطقه خاورمیانه را تحت تاثیر قرار داده است. با این حال، اما رسانههای عرب زبان بر این سریال تاریخی نقد وارد کردهاند.
در سریال «الحشاشین» که ماه رمضان منتشر شد، گویش محاورهای که شخصیتهای سریال به آن صحبت میکردند، انتقادهای بسیاری را برانگیخت؛ چراکه سریال تاریخی بوده و زبان شخصیتها باید عربی فصیح و کلاسیک میبود. در این راستا، تعدادی از بازیگران جامعه هنری مصر نیز این اثر را مورد انتقاد قرار دادند.
سمیحه ایوب، هنرمند و بازیگر، در همین زمینه گفت: عربی کلاسیک بهترین زبان در آثار تاریخی است تا نسلهای کنونی آن زبان را درک کنند.
او همچنین به جای خالی عربی فصیح اشاره کرده و گفته است در آثار هنری نزدیک به ۱۵ سال است که از این زبان استفاده نمیشود و مردم دیگر به آن عادت ندارند.
مجدی احمدعلی، کارگردان مصری نیز عنوان کرد: انتقاد برخی از افراد به استفاده نکردن از عربی فصیح با توجه به تاریخی بودن این سریال طبیعی است و به نظر من ممکن است تکیه بر زبان عربی، عمدی از سوی سازندگان اثر باشد تا بیشترین مخاطب را همراه کنند.
محمد فاضل، کارگردان دیگری با اشاره به سریال الحشاشین، اظهار کرد: این اولین اثر تاریخی نیست که به گویش محاورهای تکیه میکند، چراکه پیش از آن سریالهای زیادی ساخته شده است، اما مهمترین نکته این است که کار به خوبی ارائه و اطمینان حاصل شود که پیام آن بر مخاطبان تأثیر میگذارد.
طارق الشناوی، منتقد سینما نیز گفت: ما از دهه ۱۹۶۰ قوانینی را به ارث بردهایم که آثار تاریخی و مذهبی به زبان عربی فصیح یا کلاسیک ارائه میشود که این منطقی نیست. البته این در حالی است که «ریدلی اسکات ناپلئون را به انگلیسی ارائه کرد، هرچند او یک شخصیت فرانسوی است».
پدیده جعل تاریخ در درام تاریخی عرب
رسانههای عرب زبان مسئله دیگری که در مورد نمایش ماه رمضان مطرح شد را میزان دقت و اعتبار تاریخی و نقض برخی آثار با حقایق رخ داده خواند.
وجیهه عبدالرحمن، بازیگر، در رابطه با این موضوع گفته است که درام تاریخی متأسفانه ذهن بینندگان را با ابطالهایی که آزارش میدهد، آشفته کرده است و اگر فیلمنامهنویس حق داشته باشد با رمان اجتماعی، پلیسی یا عاشقانه بازی کند، حق دستکاری تاریخ و وقایع شناخته شده را ندارد، به خصوص اگر درام به شخصیتی تاریخی بپردازد که در یک دوره زمانی خاص نقش فعالی داشته است، همانطور که این امر در سریال الحشاشین (قاتلان) واکنشهای بسیاری را برانگیخت.
پدیده جعل تاریخ در درام تاریخی عرب و ترکیه بسیار وجود دارد، چراکه آنها فیلمنامهها را از بین رویدادهایی برمیگزینند که مواضع قهرمانانه را تقویت و افتخارات و پیشینیانشان را ستایش میکند و این قطعاً به نفع درام نیست.
بدون تاریخ، بدون تفسیر
او معتقد است عوامل این فیلم تمایلی به پایبندی به حقایق و آنچه کتابهای تاریخی روایت میکنند، ندارند؛ چراکه برخورد نمایشی با آثار ادبی و تاریخی، فیلمنامه نویس و کارگردان را مجبور میکند تا جزئیات زیادی را به آن اضافه کند و این امر ممکن است برتر از اثر ادبی باشد.
همچنین رسانه دیگری عنوان کرده است: سریال «الحشاشین» در ابتدا و انتها ماحصل خیال بوده که از تاریخ الهام گرفته شده است، همچنین در این سریال تلاش چندانی برای تفسیر تاریخ نشده است.